Onlangs sprak ik met een vriend over de relatiebreuk die hij heeft doorgemaakt met zijn, inmiddels, ex-vriendin. Het was een heftige relatie met liefde maar vooral een hoop pijn, verbaal geweld en intense triggers. Op een bepaald punt konden ze er niet meer voor elkaar zijn, de triggers waren te sterk en de geconditioneerde reacties te diep. Een typische ‘grid lock’, een punt waar je elkaar niet verder kunt helpen omdat je beide te onwetend, onmachtig en onkundig bent in het tijdig doorzien en reguleren van je beleving.

Ik schreef eerder al over de drie reactiezones waar je mee te maken hebt in je ervaringswereld. (1) Je compassiezone waarin je kunt zijn met wat zich in je bewustzijn aandient zonder dat het hoeft te veranderen. (2) Je triggerzone waarin je wordt geprikkeld maar nog niet zo heftig dat je door de reactie wordt overgenomen en je ruimte hebt om iets anders te doen dan wat je normaal onbewust en onbekwaam zou doen. (3) Je reactiezone waarin je triggers en geconditioneerde reacties zo intens zijn dat je er direct en volledig door wordt overgenomen. Hier is geen vrije wil, keuze of verantwoordelijkheid, je bent letterlijk een slaaf van je onbewuste en automatische programmering die je volledig in haar greep heeft.

In het gesprek met mijn vriend vertelde hij dat hij worstelde met zijn aandeel in de relatie, en dat hij het moeilijk vond om zichzelf en haar te vergeven voor wat ze elkaar hadden aangedaan. Ik vertelde hem over de drie zones en hoe het hem kon helpen om voorbij het concept vergeving te gaan. Uiteindelijk gaat vergeving altijd uit van het vertrekpunt dat iemand iets ‘fout’ heeft gedaan en dat er daders en slachtoffers zijn. Op een oppervlakkige laag lijkt dat zo te zijn maar wanneer je energetisch en dieper kijkt en voorbij schuldvraag gaat kom je tot het inzicht dat het over bewustzijn gaat. Juist door de schuldvraag benadering van de mind blijven we investeren in het conflict en houden we elkaar gevangen in de belemmerende reacties die we juist zo graag zouden willen overstijgen.

Het gaat erom dat er bewustzijn komt op dat mensen onbewust en onbekwaam handelen terwijl ze aan de basis goede mensen zijn die niets anders willen dan goed doen en gelukkig zijn. Het zijn allemaal tragische uitingen van onvervulde behoeftes. Wanneer iemand volop in reactie is en ‘all over the place’ is er helemaal geen ruimte om deze behoeften te herkennen en erkennen, laat staan te verbaliseren aan een ander die kan begrijpen wat er nodig is om die behoeftes te vervullen.

Dit zien en begrijpen helpt om te verzachten. Niet alleen naar de ander maar vooral ook naar jezelf. Wanneer je je realiseert dat 95% van ons handelen onbewust is, is het niet zo raar dat we volledig automatisch aangaan wanneer iemand heftig op onze pijnpunten drukt. Het is die kleine 5% bewustzijn die ons wijsmaakt dat we de boel onder controle hebben maar wie eerlijk en realistisch is weet beter. Het is een lesje in nederigheid en een initiatie in onmacht, wat overigens niet wil zeggen dat er niets kan veranderen. Juist niet!

Het is door de erkenning van deze dynamiek dat we zien dat er eigenlijk niets te vergeven is. We zijn wie we geloven dat we zijn en we doen wat we kunnen. We kunnen onszelf en anderen voor de gek over hoe wakker we zogenaamd zijn, hoe we met onze issues dealen en wat we allemaal weten maar als het eropaan komt maakt het leven ons genadeloos duidelijk hoe het echt zit. En dat geeft niet! Je hoeft niet iemand anders te zijn dan wie je nu bent, sterker nog je kunt niet anders. En paradoxaal genoeg is het juist door de erkenning van hoe het nu is dat alles kan en zal veranderen. Die erkenning gaat beide kanten op. Je ziet dat je beide onbewust en onmachtig bent en dat je vanuit die onbelichte plek jezelf en mogelijk iemand anders kwetst. En dat is pijnlijk, verdrietig en frustrerend maar ook die ervaringen wil je hebben om een werkelijk rijk en compleet mens te worden.

Het was mooi om te zien hoe dit inzicht bij mijn vriend tot verzachting leidde. Niet alleen in hemzelf maar ook naar haar toe. De diepere en bewuste acceptatie van zijn eigen en haar onmacht bracht zuurstof in het geladen conflict. Althans voor hem. De toegenomen compassie die er was door voorbij bewust en onbewust te gaan en vanuit meer heelheid naar de situatie te kijken, zorgde ervoor dat zijn energie kon shiften en hij als het ware uit het conflict stapte. Ondanks de beschikbare compassie had dit voor haar juist het tegenovergestelde effect, zij ging nog dieper in de angst, het verzet en groef de loopgraaf nog dieper.

Waarachtige compassie is een uitnodiging naar de ‘ander’ maar het wil niet zeggen dat hij of zij die kan aannemen. Dat heeft te maken met veiligheid. Wanneer het systeem van degene die uitgenodigd wordt dusdanig onveilig is, wordt geen ruimte ervaren om in de verzachting te gaan en uit de ‘blame game’ en slachtofferrol te stappen. Het heeft met ‘timing en readiness’ te maken, hoe de sterren staan. De schijnveiligheid van het bekende neemt het opnieuw over. Ook al weet ze cognitief dat dit niet de weg is, het geconditioneerde lichaam kan niet anders want dat is wat ze kent, hoe diep ze geconditioneerd is. Ondanks dat alles in haar schreeuwt om bevrijding hiervan, voelt de keuze voor het bekende veiliger dan dit allemaal niet meer te zijn en niet te weten wie ze dan zou zijn.

Dit alles zien en voorbij vergeving gaan betekent overigens niet dat je geen grenzen stelt, voorkeuren hebt of duidelijk bent over wat voedend en betekenisvol is voor jezelf en in relaties. Of dat je geen berouw voelt over wat je hebt gezegd en gedaan en heel graag anders had willen doen maar simpelweg niet kon omdat je onbewust was. Juist wel! Echter, omdat je in de verzachtende compassie bent gekomen komt deze logische, organische en natuurlijke levensenergie in je tot leven die je glashelder laat zien wat je volgende stap is om te zetten.